24 September 2025
71
เมื่อวันที่ 21 กันยายน 2568 ที่โรงเรียนสามัคคีสงเคราะห์ เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร ขบวนคนจนเพื่อสิทธิที่ดินและที่อยู่อาศัย ซึ่งเป็นการรวมตัวของเครือข่ายและองค์กรชุมชนที่ประสบปัญหาความมั่นคงด้านที่อยู่อาศัยและที่ดินทำกินกว่า 11 องค์กร ได้จัดแถลงการณ์เนื่องใน "วันที่อยู่อาศัยโลก (World Habitat Day)” ภายใต้คำประกาศ “สิทธิที่อยู่อาศัย คือสิทธิขั้นพื้นฐานของทุกคน ต้องบรรจุอยู่ในรัฐธรรมนูญ”
องค์กรที่เข้าร่วมประกอบด้วย เครือข่ายสลัม 4 ภาค เครือข่ายชุมชนคนเมืองผู้ได้รับผลกระทบรถไฟ เครือข่ายริมรางเมืองย่าโม ขบวนการประชาชนเพื่อสังคมที่เป็นธรรม เครือข่ายบ้านมั่นคงชุมชนริมรางรถไฟ เครือข่ายที่อยู่อาศัยคลองเตย เครือข่ายภาคประชาสังคม เครือข่ายพัฒนาที่ดินและที่อยู่อาศัย 5 ภาค เครือข่ายพัฒนาชุมชนและสิ่งแวดล้อมคูคลอง ขบวนสภาริมรางเมืองขอนแก่น และสมาพันธ์คนไร้บ้านไทย
การรวมตัวครั้งนี้มีเป้าหมายเพื่อย้ำถึงความสำคัญของสิทธิด้านที่อยู่อาศัยในฐานะสิทธิขั้นพื้นฐานของประชาชน และเสนอข้อเรียกร้องต่อรัฐบาลนายอนุทิน ชาญวีรกูล นายกรัฐมนตรี ให้ดำเนินการเร่งด่วนใน 7 ประเด็นสำคัญ ดังนี้
ประเด็นที่ 1 การแก้ไขรัฐธรรมนูญเพื่อบรรจุสิทธิที่อยู่อาศัย
ขบวนคนจนฯ เรียกร้องให้รัฐบาลจัดทำประชามติ เพื่อเปิดกระบวนการยกร่างรัฐธรรมนูญใหม่ โดยมีการเลือกตั้งสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ (สสร.) จากประชาชนโดยตรง และกำหนดให้สิทธิด้านที่อยู่อาศัยเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานที่ต้องปรากฏชัดเจนในรัฐธรรมนูญ
ประเด็นที่ 2 การแก้ปัญหาที่อยู่อาศัยของชุมชนในย่านคลองเตย
กระทรวงคมนาคมต้องมีนโยบายจัดสรรที่ดินของการท่าเรือแห่งประเทศไทย ร้อยละ 20 ให้แก่ชุมชนคลองเตย เพื่อดำเนินโครงการ “บ้าน สวน คนเมือง แบ่งปัน เพื่อความยั่งยืน” พร้อมจัดทำบันทึกข้อตกลงร่วมกับเครือข่ายที่อยู่อาศัยคลองเตยโดยทันที
ประเด็นที่ 3 การแก้ปัญหาที่อยู่อาศัยของชุมชนในที่ดินของการรถไฟแห่งประเทศไทย
ขบวนคนจนฯ เรียกร้องให้รัฐบาลสานต่อนโยบายบ้านมั่นคง โดยเร่งจัดทำสัญญาเช่าที่ดินให้กับกว่า 1,381 ครัวเรือนใน 28 แปลงที่ค้างอยู่ พร้อมทั้งต่ออายุสัญญาและส่งมอบพื้นที่ที่เซ็นสัญญาแล้ว รวมถึงกำหนดกรอบเวลาในการพัฒนาสาธารณูปโภคให้แล้วเสร็จอย่างชัดเจน
ประเด็นที่ 4 การใช้ที่ดินสาธารณประโยชน์เพื่อที่อยู่อาศัยและทำกิน
รัฐบาลและกระทรวงมหาดไทยต้องมีนโยบายชัดเจนในการนำที่ดินสาธารณประโยชน์มาแก้ปัญหาที่อยู่อาศัยและทำกิน พร้อมเปิดเผยฐานข้อมูลทั่วประเทศ และชะลอการดำเนินคดีกับชุมชนที่อยู่ระหว่างการแก้ปัญหา ทั้งยังเสนอให้ใช้ “ชุมชนบึงลำไผ่ เขตมีนบุรี” เป็นต้นแบบการจัดการพื้นที่นำร่อง
ประเด็นที่ 5 การจัดตั้งสหกรณ์เพื่อแก้ปัญหาที่อยู่อาศัย
เสนอให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์แก้ไขกฎหมายเพื่อรองรับการจัดตั้ง สหกรณ์เคหสถานบ้านมั่นคง และทบทวนระเบียบที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้ชุมชนสามารถบริหารจัดการที่ดินและที่อยู่อาศัยในรูปแบบแปลงรวมได้อย่างยั่งยืน
ประเด็นที่ 6 การขับเคลื่อนนโยบายโฉนดชุมชน
ขบวนคนจนฯ ต้องการให้รัฐบาลยืนยันนโยบายโฉนดชุมชนให้เป็นหนึ่งในทางเลือกการจัดการที่ดิน โดยเร่งจัดทำระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีฉบับปรับปรุง และนัดประชุมคณะกรรมการประสานงานโฉนดชุมชนภายในเดือนตุลาคมนี้ เพื่อกำหนดเป้าหมายการดำเนินงานทันที
ประเด็นที่ 7 การแก้ปัญหาคนไร้บ้านและผู้เช่าห้องราคาถูก
เรียกร้องให้กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์เดินหน้า “โครงการห้องเช่าคนละครึ่ง” และขยายสิทธิระบบครอบครัวอุปถัมภ์แก่คนไร้บ้าน พร้อมตั้งคณะทำงานระดับจังหวัดและระดับชาติ โดยมีตัวแทนคนไร้บ้าน ภาครัฐ และองค์กรภาคประชาสังคมร่วมเป็นกลไกตัดสินใจ
ขบวนคนจนฯ เน้นย้ำว่าในวันที่ 6 ตุลาคม 2568 ซึ่งตรงกับวันที่อยู่อาศัยโลก รัฐบาลและนายกรัฐมนตรีต้องประกาศนโยบายที่ชัดเจนในทุกประเด็น โดยเฉพาะการบรรจุสิทธิที่อยู่อาศัยไว้ในรัฐธรรมนูญ พร้อมสั่งการให้รัฐมนตรีและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเร่งหาข้อสรุป และนำเข้าสู่การพิจารณาในที่ประชุมคณะรัฐมนตรีครั้งต่อไป
แถลงการณ์ยังระบุด้วยว่า รัฐบาลปัจจุบันซึ่งมาจากการเลือกตั้ง ควรตระหนักและให้ความสำคัญกับการแก้ปัญหาที่อยู่อาศัยอย่างจริงจัง เพื่อสร้างความมั่นคงในชีวิตประชาชน และทำให้สิทธิขั้นพื้นฐานด้านที่อยู่อาศัยเกิดขึ้นอย่างเป็นรูปธรรมในสังคมไทย
