ผมจำได้ว่า ผมเลือกเรียน ม.รามคำแหง นั้น เป็นเพราะรามคำแหงไม่บังคับให้ใส่ชุดนักศึกษา หลายคนพยายามชี้แจงว่า ชุด หรือ ระเบียบบังคับเรื่องชุด คือ การสร้าง หรือ ทำให้เสมอภาค เหมือนกัน หมด นี่คือเรื่องน่าขำ กับจินตนาการ เรื่อง ความเสมอภาคของคนไทย

สังคมไทย หรือจะเรียกให้ถูก ชนชั้นปกครองไทย จำแนก ฐานะ สถานะ คนด้วยกัน ว่า ใครต่ำ ใครสูง ใครคน ใครทาส ใครไพร่ ใครพระ ใครเจ้า ใครคหบดี ด้วยชุดหรือเครื่องแต่งกาย ครับ  ชุดจึงเป็นเครื่องมือ เป็นรูปธรรมของ อำนาจ ในสังคมไทยที่เป็นสังคมที่ใช้อำนาจ ผ่าน เครื่องแต่งกาย ภาษา กริยา และพื้นที่  ในการจัดการสังคม ให้เป็นระเบียบ ระบบ สงบ เรียบร้อย ที่นี่จึงมีคนสองจำพวก ตลอดเวลา คือ ใช้อำนาจ กับ ฟังอำนาจ

นอกจากชุด ก็จะเป็นเรื่อง พื้นที่ เช่น ห้องน้ำครู ห้องน้ำเจ้า ห้องน้ำพระ ฯลฯ เรื่องพื้นที่ เป็นเรื่อง อำนาจ เช่นกัน ที่ใช้จัดการคนให้ จดจำสำเหนียกสำนึก ว่า อะไรควร ไม่ควร ตรงไหนควรก้ม ตรงไหนควรคลาน ตรงไหนควรกราบ เป็นรากวัฒนธรรม แบบยึดโยง ชนชั้น สถานะของคน ว่าใครเป็นใคร

ชุดนักเรียน ก็เพื่อ การณ์นี้ เท่านั้น

สังคมไทย จึงไม่ชอบ อะไรก็ตามที่เป็นปัจเจก หรือ ไพรเวท ( Private) หรือ ตัวตน เพราะการแสดงตัวตน คือการรุกราน สถานะคนอื่น (ที่อาจจะสูงส่งกว่าทางชนชั้น ) เป็นรากวัฒนธรรมการกดหัวคนไม่ให้เท่าเทียม หมายถึงว่า ไม่ให้มีความหลากหลาย ตามความชอบ ตามรสนิยม ตามสไตล์ ความเท่าเทียม ในจินตนาการของคนไทย จึงหมายถึง ความเหมือนกัน ทุกอย่าง และ หมายถึง ความพอใจของชนชั้นอำนาจ ซึ่งปัจจุบันเหลือ อยู่แค่ในพื้นที่โรงเรียน และข้าราชการ

บางแง่ ก็จริง ว่า ความเหมือนกัน คือ เอกภาพ คือพลัง คือ อำนาจ เช่น กองทัพ ตำรวจ เพื่อข่มขวัญ เพื่อแสดงถึง เอกภาพ เป็นหนึ่งเดียว ฯลฯ

หากเอา แนวคิดเรื่อง ชุด เรื่อง พื้นที่ พวกนี้ออกไป จากความคิดสังคมไทย (แบบดั้งเดิม) สังคมนี้ล้มครืน ไม่เหลืออะไร ให้เรียนรู้เลยว่า มนุษย์เคยมีวัฒนธรรม ดำเนินชีวิตที่คับคั่งไปด้วย ระเบียบ กฎเกณฑ์ ข้อบังคับ ฯลฯ ซึ่งก็คือเครื่องมือ ของ อำนาจ เราจึงนิยมอยากเป็นข้าราชการ เราจึงนิยม อิงแอบ คนมีอำนาจ และอยากมีอำนาจ

เคยมีเพื่อนฝรั่ง มันสงสัยและงงมาก ที่คนไทยหรือ ประเทศนี้มี ข้อห้ามเยอะมาก พอๆกะกฎหมาย และก็มีคนฝืนเยอะพอๆกัน หมายถึงว่า ถ้าเผลอกูก็ไม่อยากฟัง นั่นเพราะคนในประเทศนี้ ไม่เคยสนใจ หรือ คิดว่า ความแตกต่าง ความเป็นมนุษยันั้นสำคัญ นั่นแหละคือ สาเหตุว่า ทำไมประเทศนี่จึงพัฒนาระบอบประชาธิปไตย ไปไม่ได้

เพราะแนวคิดนี้ มันสวนทาง กับรากฐาน ความเชื่อ ความนิยม ความคุ้นเคย ของคนในประเทศนี้ ดังนั้น ถ้าล้มกระดาน อำนาจ เรื่องเครื่องแบบได้ ก็มีโอกาส ล้ม ซากดึกดำบรรพ์ ที่มีอยู่ดาดดื่น ในสังคมนี้ได้เช่นกัน ซึ่งคิดว่ายาก เพราะตอนนี้ แม้แต่รามคำแหง ก็ยังแต่ชุดกันแล้ว ไม่มีผมยาว ขาก๊วย รองเท้าแตะแล้ว คนที่สอนผมอ่านหนังสือปฏิวัติ เอง ก็มานั่งวิจารณ์ลดทอน พลังเสรีภาพของเด็กๆ

เวลาผมเห็น ป้ายโตๆ เขียนว่า เราภูมิใจที่ได้ใส่ชุด นักเรียน นักศึกษา  ของ โรงเรียนโน่น นี่ นั่น ผมนึกถึงแต่ ป้ายโฆษณาชวนเชื่อของยุวชนพรรคคอมมิวนิสต์ จีน เกาหลีเหนือ อะไรพวกนี้

แต่ก็ช่างเถอะ คุณอยากให้เด็กเป็นสังคมอย่างไร ก็หมายความว่า คุณเองก็ชอบให้สังคมเป็นแบบนั้น ตื่นมาอ่านคอมเม้นผู้คน แล้วก็เศร้าๆ หน่อยๆ โชคดีที่ผม เป็นแค่เกษตรกร ทำงานในพื้นที่อำนาจตัวเอง ใส่ไปรเวทไปทำงานได้ทุกวัน