24 November 2025
45
ภาคีเครือข่ายอากาศสะอาดเร่งวุฒิสภาผ่านร่างกฎหมายอากาศสะอาด อากาศสะอาดคือสิทธิ ไม่ใช่ของฟุ่มเฟือย
แม้อากาศเย็นของเดือนพฤศจิกายนจะทำให้คนไทยหายใจโล่งอยู่ชั่วครู่ แต่ทุกคนต่างรู้ดีว่าเบื้องหน้าคือ ฤดูกาลฝุ่นพิษ PM 2.5 ที่จะกลับมาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ และกลับมาหนักขึ้นทุกปี
ในวันที่ 20 พฤศจิกายน 2568 ภาคีเครือข่ายอากาศสะอาด ประเทศไทย ออกแถลงการณ์อย่างเข้มข้น เรียกร้องให้วุฒิสภาเร่งพิจารณาร่างพระราชบัญญัติบริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด พ.ศ. … ซึ่งเป็นร่างกฎหมายสำคัญที่ประชาชน ภาควิชาการ ภาคประชาสังคม พรรคการเมือง และรัฐบาล ร่วมกันผลักดันมายาวนาน และผ่านสภาผู้แทนราษฎรด้วยเสียงเอกฉันท์ แต่กลับติดค้างอยู่ในกระบวนการพิจารณาของวุฒิสภา โดยมีความพยายามประวิงเวลาและแก้ไขสาระสำคัญของร่างกฎหมายจนถูกมองว่าสวนกระแสสาธารณะ
ทุกปีคนไทยต้องเผชิญกับค่าฝุ่น PM2.5 พุ่งสูงอย่างยืดเยื้อ กระทบต่อสุขภาพ เศรษฐกิจ และคุณภาพชีวิตอย่างร้ายแรง ข้อมูลด้านสาธารณสุขชี้ว่ามีผู้เสียชีวิตก่อนวัยจำนวนมาก ขณะที่มูลค่าความเสียหายทางเศรษฐกิจแตะหลักแสนล้านบาทต่อปี แต่กฎหมายปัจจุบันกลับยังไม่มีเครื่องมือที่เพียงพอและทันสมัยในการจัดการปัญหาเชิงโครงสร้างเช่นนี้
ร่างกฎหมายอากาศสะอาดจึงถูกคาดหวังให้เป็น “เกมเชนเจอร์” ที่จะสร้างกลไกแบบบูรณาการ ลดการทำงานแบบแยกส่วนของหน่วยงานรัฐ และกำหนดมาตรการทางเศรษฐศาสตร์ที่ยุติธรรม สอดคล้องกับหลักสากล
แต่ขณะเดียวกัน ร่างกฎหมายนี้กำลังเผชิญแรงต้านจากภาคธุรกิจบางกลุ่ม โดยเฉพาะข้อกังวลจากคณะกรรมการร่วมภาคเอกชน 3 สถาบัน (กกร.) ที่ออกมาแถลงเมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน 2568 ซึ่งภาคีเครือข่ายอากาศสะอาดเห็นว่าเป็นการให้ข้อมูลคลาดเคลื่อนจนต้องออกมาชี้แจงต่อสาธารณะ
ไขข้อเท็จจริง 5 ประเด็นจากแถลงการณ์ของภาคีเครือข่ายอากาศสะอาด
1. ไม่ใช่กฎหมายซ้ำซ้อน แต่เป็นกฎหมายที่อุดช่องโหว่ระบบเดิม ภาคีระบุว่าปัจจุบันกฎหมายด้านสิ่งแวดล้อมกระจัดกระจาย หน่วยงานทำงานแยกส่วน ไม่ตอบโจทย์ปัญหามลพิษข้ามพื้นที่ ร่างกฎหมายอากาศสะอาดจึงทำหน้าที่บูรณาการ ไม่ได้มาทับซ้อนหรือล้มกฎหมายเดิมทั้งหมด แต่เติมเต็มในส่วนที่ขาดหายไป
2. ภาคเอกชนมีส่วนร่วมอยู่แล้ว ไม่ได้ถูกกันออกจากกระบวนการ ร่างกฎหมายกำหนดให้มีผู้แทนภาคธุรกิจร่วมอยู่ในคณะกรรมการระดับชาติและจังหวัดแล้ว แต่ไม่ล็อกสัดส่วนให้เฉพาะองค์กรใหญ่ เช่น สภาหอการค้าฯ หรือ สภาอุตสาหกรรมฯ เพื่อเปิดพื้นที่ให้ธุรกิจทุกขนาดเข้ามามีส่วนร่วมอย่างเป็นธรรม
3. เครื่องมือทางเศรษฐศาสตร์ถูกออกแบบให้ยุติธรรม ไม่ใช่ภาระทันที ทั้งเงินสนับสนุน เงินกู้ดอกเบี้ยต่ำ และมาตรการช่วยเหลือผู้ประกอบการถูกร่างไว้อย่างครอบคลุม ค่าธรรมเนียมอากาศสะอาดหรือมาตรการอื่น ๆ จะมีการกำหนดอัตราและระยะเวลาปรับตัวในชั้นกฎหมายลำดับรอง ไม่ได้บังคับใช้ทันทีอย่างที่หลายฝ่ายกังวล
4. กองทุนอากาศสะอาดตั้งขึ้นตามกระบวนการกฎหมาย ไม่ผิดขั้นตอน ภาคีชี้ว่า กกร.เข้าใจผิด เพราะกองทุนที่ตั้งโดยตัวบทกฎหมาย ไม่จำเป็นต้องผ่านคณะกรรมการทุนหมุนเวียนก่อน ทั้งยังได้รับการรับรองจากนายกรัฐมนตรีในขณะดำรงตำแหน่ง รมว.คลังแล้ว จึงถูกต้องครบถ้วนตามกฎหมาย
5. บทลงโทษสูงไม่ได้เพื่อลงโทษธุรกิจ แต่เพื่อคุ้มครองสิทธิในการหายใจ บทลงโทษถูกออกแบบบนหลักการความได้สัดส่วน มุ่งจัดการผู้ที่ไม่ปฏิบัติตามมาตรฐาน ขณะที่ภาคธุรกิจที่ดำเนินงานดีจะได้รับทั้งแรงจูงใจและการสนับสนุนจากรัฐ
ภาคีเครือข่ายชี้ว่า ท่าทีของภาคธุรกิจบางส่วนสวนทางกับทิศทางโลกที่กำลังกำหนดมาตรฐานสิ่งแวดล้อมเข้มข้นขึ้น เช่น การกีดกันสินค้าจากพื้นที่ที่มีการเผา รวมถึงมาตรการด้านสิ่งแวดล้อมของอียูและสหรัฐ หากไทยไม่เร่งปรับตัว อาจส่งผลต่อฐานการผลิตและการส่งออกในระยะยาว
นอกจากนี้ รัฐบาลไทยเองก็กำลังพิจารณามาตรการห้ามนำเข้าข้าวโพดจากพื้นที่ที่มีการเผาเพื่อสู้ฝุ่นข้ามพรมแดน ซึ่งชี้ชัดว่าปัญหาฝุ่นพิษไม่ใช่เรื่องส่วนบุคคลอีกต่อไป แต่เป็นเงื่อนไขการแข่งขันของประเทศ
ภาคีเครือข่ายอากาศสะอาดเตือนว่า หากการพิจารณาของวุฒิสภายืดเยื้อจนมีการยุบสภาร่างกฎหมายนี้จะตกไปทันที ความพยายามหลายปีและความหวังของประชาชนอาจต้องเริ่มต้นใหม่ทั้งหมด
พวกเขาจึงเรียกร้องวุฒิสภาให้เร่งพิจารณาร่างกฎหมายนี้ในวาระที่ 2 และ 3 โดยยึดผลประโยชน์ของประชาชนเป็นสำคัญ ไม่ปล่อยให้กฎหมายสำคัญนี้ตายคามือ และต้องสูญเสียชีวิตคนไทยเพิ่มขึ้นเพราะมลพิษทางอากาศที่ป้องกันได้
ท้ายที่สุด เครือข่ายฯ ขอให้ภาคธุรกิจมองกฎหมายนี้ไม่ใช่ภาระต้นทุน แต่เป็นการลงทุนเพื่อสุขภาพแรงงาน ความมั่นคงของธุรกิจ และอนาคตของลูกหลาน เพราะอากาศสะอาดไม่ใช่สิทธิพิเศษของใคร แต่เป็นสิทธิพื้นฐานของทุกชีวิตที่ต้องหายใจ
ติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม:
มาร่วมเป็นส่วนหนึ่งของพลังทวงคืนอากาศสะอาดให้กับคุณและคนที่คุณรักด้วยการลงนามสนับสนุนร่างพรบ.อากาศสะอาดที่
Email: thailandcleanairnetwork@gmail.com
