5 March 2022
839
มาจากบทสนทนาเรื่อง เทส้มทิ้งเมื่อวาน จริงๆ ผมเคยเขียนไปแล้ว เมื่อ 2 ปีก่อน ซึ่งถูกแชร์ไปเกือบพันแชร์ กรณีมะม่วง ที่เททิ้ง หลายปีมานี่ มีทุกปี ที่ผลผลิตการเกษตรถูกเททิ้ง ทั้งสัปปะรด มังคุด ลำไย มะม่วง แก้วมังกร หรือแม้แต่ผักกาด หรือ ผักต่างๆ
การแปรรูป คือ สิ่งที่ควรทำ แต่การทำแปรรูป ถ้าทำไว้กิน หรือ ทำขายเล็กๆน้อยๆ ไม่กี่กิโล ก็พอเห็นงามตามเสนอว่า น่าทำ แต่ถ้า จะทำจริงจัง และผลผลิตคุณ เยอะ มากมายก่ายกองเป็นตันๆ ก่อนแนะนำใคร คุณต้องคิด ให้ถี่ถ้วนสารัตถะ ดังนี้ ครับ
1 แปรรูป เป็นอะไร ? ตลาดนิยมไหม หรือมั่นใจว่า สร้างตลาดได้ไหม และ ผลิตภัณฑ์ที่คุณจะทำนั้น อร่อย มีคุณภาพเป็นที่ต้องการ หรือเปล่า ?
2 ทุนสำหรับแปรรูป มีไหม ? ก่อนจะแปรรูปผลผลิต ที่มากมายก่ายกองนั้น ก็ต้องมาดูว่า ขั้นตอน เป็นอย่างไร ส้ม 2-3 ตัน ถ้าคั้นน้ำ ต้องซื้อเครื่องจักรเท่าไหร่ หรือ ต้องจ้างคนมาล้าง หั่น บีบ กี่คน ต้องทำให้เสร็จในกี่วันก่อนส้ม เน่าเสีย บีบมาแล้วใส่ภาชนะยังไง เก็บ หรือ เข้าขั้นตอนแบบไหน สถานที่พร้อมไหม อาทิ โรงนา ใต้ถุนบ้าน หรือโรงงาน ได้น้ำมาแล้ว ฆ่าเชื้อแล้ว เข้ากระบวนการบรรจุ มีบรรจุภัณฑ์หรือยัง ออกแบบไว้หรือยัง ฉลาก ซีล ไปจนถึง รถ กล่อง อุปกรณ์บรรจุภัณฑ์ ในแต่ละขั้นตอน
3 ตลาดและการทำตลาด สิ่งที่ยากที่สุด สำหรับชาวบ้าน หรือ เกษตรกร คือ ไปขายที่ไหน ขายให้ใคร ขายอย่างไร ไปตั้งโต๊ะขายตามตลาดนัด หรือ วางตามห้าง ตามร้านของฝาก ได้ไหม สินค้านี้เก็บได้กี่วัน ผลิตได้สะอาด ถูกต้องตามหลักโภชนาการหรือเปล่า ถ้าจะทำตลาดในระดับบน หมายถึง วางขายตามห้าง ตามร้าน บางแห่งอาจจะต้องมี อย. มาตรฐานอาหาร ซึ่งยุ่งยาก ใช้เวลา ใช้ทุน ใช้แรง สติปัญญา อีกหลายขั้น เกษตรกรมีพลังขนาดนั้นไหม
4 การออกแบบบรรจุภัณฑ์ และการผลิตที่ได้มาตรฐาน อุตสาหกรรม ถ้าจะทำเยอะ ถ้าจะระบายผลผลิตที่มากขนาด เป็นตัน หรือหลายตัน การมีความรู้ เรื่องบรรจุภัณฑ์ เรื่องบริหารจัดการ ตั้งแต่ขนออกมาจากไร่ เข้าโรงผลิตหรือโรงแปรรูป จนไปสู่ลงขวด ลงภาชนะ ปิดผนึก นอกจากจะต้องสวยเก๋ไก๋แล้ว ต้องสะอาด ต้องได้มาตรฐาน ปลอดภัย สำหรับ ความเป็นอาหาร แต่ถ้าจะทำแค่ บางฤดู ที่ผลไม้ ราคาตกต่ำ ก็ต้องเสี่ยง ว่า จะคุ้มทุนไหม ?
5 แหล่งทุน การแปรรูป ใช้ทุนเยอะ ใช้เวลากว่าผู้บริโภคจะยอมรับ แหล่งทุนจึงสำคัญ ประเทศนี้ มีแผนเรื่อง SMEs มีงบ แต่ไม่อำนวย ติดระเบียบ และ ไม่จริงจัง ธนาคารไปทาง นโยบายรัฐบาลไปทาง ผมวิ่งเต้น เพื่อขอกู้เงิน SMEs ดอกต่ำ วิ่งอยู่ 2 ปี ไม่ได้สักบาท น่าตกใจมาก สุดท้ายต้องเอา โฉนดที่ดินมายื้นกู้ แลกด้วย ดอกเบี้ยบีบคอ นั้นไม่เท่ากับ ถูกปิดกั้นทางกฎหมาย ถูกล็อคดาวน์ ถูกดิสเครดิต “บูโร”
รัฐ และ ธนาคารของรัฐ ในประเทศนี้ ไม่ได้ สนใจหรอกว่า คุณหน้าใหม่ มือใหม่ เมื่อเงินถูกปล่อยออกไป ดอกเบี้ยก็จะวิ่งตามจี้ ตามด้วย ภาษีสารพัด ตั้งป้าย โรงบ่ม ที่ดิน ภาษีขาย (ปลีก-ส่ง) อากรแสตมป์ และภาษีสรรพากร ไม่มีหรอก คำว่า โอกาส หรือให้คุณ ทำตลาดก่อน ตั้งตัวก่อน
หรือ แม้แต่คำว่า สนับสนุน ให้คุณแก้ปัญหาภาคเกษตร แก้ปัญหาผลผลิตตกต่ำ ยิ่งไม่ต้องไปคาดฝัน
มีเจ้าหน้าที่ถามผม ว่า ก็รู้ว่า รัฐ หรือ ราชการประเทศนี้ อยู่ภายใต้ทุนใหญ่ และมีอคติกับ การดื่มสุรา ของชาวบ้าน คุณจะทำ “ไวน์” ไปทำไม ?
ผมบอกว่า อย่างแรก ผมทำเป็น ผมถนัดแค่อย่างเดียว อย่างที่สอง การหมัก (ไวน์) คือการะบายผลผลิตได้ทีละมากๆ ผมเคยทำแยม ทำน้ำ ผลไม้ 100 กก. แปรรูปแล้วไปเร่ขาย 4-5 เดือนยังขายไม่หมดเลย ผลผลิตเราปีหนึ่งร่วมตัน หรือ มากขึ้นทุกปี จะเอาไประบายที่ไหน ไวน์ มีกี่ตันก็ได้ จับลงโอ่ง หมักบ่มให้หมด ยิ่งนานยิ่งกลมกล่อม รสชาติดี ทำให้เรามีเวลา ทำตลาด โดยไม่พะวง เรื่องความเสียหายหมดอายุ
ชีวิตเกษตรกร ทุกวันและทั้งปี หรือ ตลอดชีวิต วุ่นวนกับวิถีการผลิต หยอดเมล็ด ใส่ปุ๋ย พรวนดิน แต่งกิ่ง รดน้ำ ทำค้าง พ่นยา และเก็บเกี่ยว วนเวียนแบบนี้ ทั้งปี และทุกปี การผันไปแปรรูป อย่างแรกเลย ทำเป็นไหม ? ทำอร่อยไหม ขายเป็นไหม ฯลฯ ซึ่งจะเอาเวลาที่ไหน เกษตรกรจริงๆ ไม่ได้นั่งหน้าจอโทรศัพท์ ทั้งวัน เพื่อโพสต์ เพื่อไลฟ์สด เพื่อขายของ ฉะนั้น ถ้าจะตะคอกชาวบ้าน ว่า “ก็ไม่รู้จักแปรรูปเอง หวังพึ่งแต่ตลาด” ก็ควรมาใคร่ครวญ ประเด็นของผมก่อน คำนี้ มันต้องมนต์ปีศาจ ครับ
ทางออกทางหนึ่ง ที่ผมพูดมาตลอด คือ จับมือกับผู้ประกอบการแปรรูป เงินงบประมาณ ที่จะเอาไปจ่ายพร่ำเพรื่อ ในนามค่าชดเชย แก้จน อะไรเทือกนี้ รัฐให้ การสนับสนุนคนกลุ่มนี้ จึงถูกต้องที่สุด อย่างกรณีผมเป็นต้น อย่างน้อยๆ ผลผลิตขายได้ คนมีงานทำ ผู้บริโภคก็ได้สินค้ามีคุณภาพ ไทยทำ ไทยช่วย ไทยใช้ หรือ จ้างผม แปรรูป แล้วส่งกลับไปเป็นสินค้า ที่เก็บได้นาน ชาวบ้านมีเวลาขาย
ผมถึงบอกว่า ประเทศนี้ ขาดผู้นำ ขาดข้าราชการที่ฉลาด ขาดแหล่งทุนที่มีวิสัยทัศน์ มันขาดไปหมด ถ้าจะเริ่ม ก็แค่ง่ายๆ ปลดล็อค บูโรผมก่อน ฮ่าๆๆ แล้วก็ดันกองทุน ปลอดดอกเบี้ย หรือ ดอกเบี้ยต่ำ มาให้ผู้ประกอบการ ได้ทำงาน ดึงเกษตรกร มาจับมือทำแผนกับเรา ถ้าหาเงินไม่ได้ จริงๆ ก็ไปเอาเงิน โคก หนอง นา นี่แหละมาใช้.... เชื่อผม ผมเรียนมา
